Czym właściwie są te wolne rodniki?

Otóż nazywamy tak wolne, niesparowane elektrony tlenu, które powstają w organizmie w wyniku przemian metabolicznych. Ich obecność ma związek z mechanizmami obronnymi, ale nadmiar ich zdecydowanie szkodzi. Wolne rodniki obdarzone są ładunkiem ujemnym i dążą do połączenia z cząsteczką dodatnią, a przebieg tej reakcji łączenia cząsteczek nazywamy utlenianiem. Efektem takiego działania może być uszkodzenie DNA oraz błon komórkowych. Obecnie uważa się, że może stanowić to początek różnych chorób, a także wpływać na sam proces starzenia się organizmu.

Każdego dnia, w każdej godzinie, minucie i sekundzie, w naszym organizmie zachodzą prawidłowe, fizjologiczne procesy. W czasie tych procesów, jako produkty uboczne powstają wolne rodniki, powstaje ich ogromna ilość, są wykorzystywane przez organizm w innych fizjologicznych przemianach i czynnościach.

Problem jednak jest w tym, że często powstaje ich więcej niż organizm potrzebuje, ponadto, sposób naszego życia również może się przyczynić do zwiększenia ilości wolnych rodników w naszych tkankach i komórkach.

Nadmiar wolnych rodników, który nie został wykorzystany przez organizm, jest neutralizowany przez endo i egzogenne antyoksydanty, jeśli znajdują się w naszych tkankach, płynach i komórkach.

Jeśli występuje brak antyoksydantów, wolne rodniki trwale uszkadzają nasze komórki prowadząc do chorób, zmian nowotworowych i szybkiego starzenia organizmu

Choroba nowotworowa ma swój początek w uszkodzeniu aparatu genetycznego komórki. Za takie uszkodzenie, które doprowadza do mutacji komórki obwinia się wolne rodniki. Wiele czynników zwiększających ilość rodników stwarza warunki do rozwoju różnych chorób, w tym także nowotworowych.

 

Źródłem wolnych rodników sa:

nieprawidłowa dieta z dużą ilością tłuszczy zwierzęcych i konserwantów,cukru

stresujący tryb życia

wszystkie procesy spalania –  grilowanie, smażenie potraw;

fizjologiczne procesy

leki

alkohol

nikotyna

zanieczyszczone środowisko

pestycydy

promieniowanie słoneczne

radioterapia i chemioterapia

 

Wpływ na organizm

Obecnie sądzi się, że działanie niekorzystne wolnych rodników tlenu na organizm polega między innymi na:

-docieraniu do jądra komórkowego i powodowaniu mutacji materiału genetycznego komórki mogącej stanowić początek rozrostu nowotworowego

-podwyższaniu poziomu “niedobrego” cholesterolu LDL co przyspiesza rozwój zmian miażdżycowych

-uszkadzaniu nasienia, co zwiększa ryzyko wystąpienia bezpłodności lub wad wrodzonych potomstwa

-sprzyja powstaniu takich zmian ocznych jak zaćma i zwyrodnienie plamki żółtej

-może doprowadzać do uszkodzenia tkanki nerwowej

-obniża sprawność układu immunologicznego

-prawdopodobnie ma związek z procesami starzenia się organizmu

 

Wolne rodniki są przyczyną zmian stawowych, nowotworowych, sercowo-naczyniowych, immunologicznych, zaćmy, tzw. plam starczych na skórze, zmarszczek i wielu innych chorób degeneracyjnych.

 

Zapobieganie – antyoksydanty

Organizm do pewnego stopnia umie się bronić przed wolnymi rodnikami powodując ich wychwytywanie i neutralizowanie. Substancje działające w ten sposób nazywamy “wymiataczami” i należą do nich różne obecne we krwi enzymy i składniki odżywcze.

Takimi naszymi obrońcami o działaniu antyoksydacyjnym czyli przeciwutleniającym są między innymi:

Witaminy A, C i E,

składniki mineralne enzymów takie jak – żelazo, selen, cynk, mangan, miedź,

substancje roślinne : beta – karoten i flawonoidy.

 

Gdzie szukać antyoksydantów w żywności? Zdecydowanie najwięcej ich znajdziemy w warzywach i owocach. Najlepiej, jak będą to produkty świeże, a nie konserwowane lub gotowane. Generalnie lepsze są owoce i warzywa bardziej nasycone kolorem pomarańczowym,czerwonym  i zielonym.

Lista najważniejszych produktów o działaniu antyoksydacyjnym:

czerwone winogrona

czerwony grejpfrut

pomarańcze

jagody leśne – borówki, czarną jagodę, jeżyny, żurawiny

marchew

dynię

kapustę

kalafior

brokuły

czosnek

czerwoną cebulę

rzeżuchę

warzywa strączkowe,

oliwę z oliwek,

ryby,

orzechy

nasiona

kiełki

kasze.

 

Korzystne działanie mają warzywa strączkowe takie jak fasola, soczewica, soja i groch, bo dzięki zawartej w nich proteazie hamują wzrost guza nowotworowego.

Warzywa z rodziny krzyżowych, a szczególnie brokuły i brukselka, ochraniają przed nowotworami złośliwymi tzw. hormonozależnymi sutka czy macicy, bo występujące w nich związki azotu zwane indolami przyspieszają wydalanie z organizmu estrogenów odpowiedzialnych za wzrost tych nowotworów.

Zalecane jest spożywanie wszystkich owoców i to najlepiej w całości oraz picie ich soków. Trudno wyliczyć optymalną ilość warzyw i owoców jaka byłaby najlepsza np. w profilaktyce chorób nowotworowych, ale zaleca się spożywanie co najmniej dwóch różnych owoców i trzech różnych warzyw dziennie. Nie poleca się owoców i soków z puszki.